Nie każdy jarzy, kim są pijarzy…

Dwudziesty piąty dzień każdego miesiąca jest dla pijarów na całym świecie dniem szczególnym. Nazywamy go Dniem Kalasantyńskim, a to z uwagi na to, że właśnie 25 dnia miesiąca sierpnia 1648 r., w otoczeniu dzieci i swoich współbraci, umarł Józef Kalasancjusz. Zwykle obchodzi się rocznicę śmierci naszych bliskich. Pijarzy na całym świecie obchodzą miesięcznicę śmierci swojego Założyciela.

Pomyślałem, że dziś jest dobra okazja ku temu, aby na tym blogu pojawiło się coś stricte pijarskiego. Faktem jest, że zarówno Kalasancjusz jak i sami pijarzy są – poza środowiskami pijarskich szkół i parafii – dość słabo znani. Rozpoczynam zatem kolejny cykl wpisów. Tym razem o św. Józefie Kalasancjuszu i o naszym Zakonie. Będę posiłkował się moją wiedzą i zakonnym doświadczeniem, ale także dostępnymi mi materiałami o naszym Założycielu, o historii Zakonu i naszej obecnej działalności.

Zacznijmy zatem od nazwy. To może być ciekawe… Zakon Pijarów – ta nazwa jest chyba najbardziej popularna w naszych środowiskach – to tylko skrót najbardziej możliwy z możliwych. Pełna nazwa jest troszeczkę inna i brzmi: Zakon Kleryków Regularnych Ubogich Matki Bożej Szkół Pobożnych. Ot, tak się właśnie nazywamy. Na pierwszy rzut oka długie i trudna, więc tym bardziej darujmy sobie łacińskie tłumaczenie. Polskie wystarczy, a przysłowiowego konia z rzędem temu, kto się go nauczy na pamięć. Wyjaśnijmy teraz każde z tych słów. Po kolei…

Zakon – jesteśmy ostatnim w Kościele oficjalnie zatwierdzonym przez Stolicę Apostolską zakonem. Po nas powstawały już tylko zgromadzenia zakonne. O różnicy między tymi dwoma napiszę przy innej okazji.

Kleryków – ponieważ jesteśmy w zdecydowanej większości kapłanami, a żeby być kapłanem, trzeba najpierw być klerykiem (stąd nazwa). Zakony takie jak pijarzy nazywamy po prostu wspólnotami kleryckimi. Przy tej okazji warto dodać, że obok kapłanów w naszych pijarskich wspólnotach posługują również bracia zakonni czyli zakonnicy, którzy nie przyjmują święceń kapłańskich.

Regularnych – słowo to pochodzi od słowa Reguły. Najprościej mówiąc Reguły – obok zakonnych Konstytucji – stanowią nasze zakonne prawo. Żyjemy Ewangelią, natomiast sprawy związane z funkcjonowaniem naszego Zakonu regulują nasze wewnętrzne przepisy czyli właśnie Konstytucje i Reguły.

Ubogich – w tym słowie zawiera się nasza misja i to, do kogo jako pijarzy jesteśmy posłani. Wolą Kalasancjusza było, by pijarzy pracowali przede wszystkim pośród ubogich. I to ubogich nie tylko materialne. Wydaje się, że na szczęście wciąż jesteśmy wierni temu zamysłowi naszego Założyciela.

Matki Bożej – warto wiedzieć, że św. Józef Kalasancjusz od samego początku istnienia Zakonu oddał go w opiekę Matce Bożej i właśnie Ją obrał za pierwszą i najważniejszą Patronkę swojego Dzieła. Święto patronalne całego naszego pijarskiego Zakonu obchodzimy we wspomnienie Najświętszego Imienia Maryi czyli 12 września.

Szkół Pobożnych – Kalasancjusz chciał, aby oprócz wiedzy w założonych przez niego Szkołach dzieci uczyły się także pobożności. Właśnie tak jest w naszych Szkołach do dziś. Zdobywaniu pobożności służą m.in. nasze szkolne, dostępne dla wszystkich, kaplice.

Tak właśnie brzmi pełna polska nazwa naszej zakonnej Wspólnoty. Często – również w oficjalnych dokumentach – nazwę tę ogranicza się tylko do pierwszego i dwóch ostatnich słów z przytoczonej wyżej całości. Powstaje wówczas Zakon Szkół Pobożnych. Taka forma również jest poprawna.

I jeszcze jedno. Nazwa ,,Zakon Szkół Pobożnych” w języku łacińskim ma swoje piękne brzmienie: ,,Ordo Scholarum Piarum.” Z pierwszych literek dwóch ostatnich wyrazów wziął się skrót, który każdy pijar winien pisać za swoim nazwiskiem. Niektórzy posługują się skrótem ,,SP”, inni ,,SchP.” Tutaj mamy dowolność. Wtajemniczeni, widząc te literki za nazwiskiem wiedzą (a jeśli nie, to po tym tekście wiedzieć już będą), że mają do czynienia z pijarem.

Tyle – w wielkim skrócie – o nazwie naszego Zakonu. Z powyższego łatwo wywnioskować, że słowo pijarzy to spolszczona wersja słowa piarum (dosłownie: pobożnych). To z kolei słowo pochodzi od ,,pius” co się tłumaczy jako pobożny.

.